Definicja rewitalizacji (wg ustawy o rewitalizacji – art. 2 ust. 1)
Rewitalizacja to „proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji” (czyli proces przemian społecznych, ekonomicznych, przestrzennych i technicznych służących wyprowadzeniu ze stanu kryzysowego najbardziej zdegradowanych obszarów).
Wiele gmin prowadziło działania rewitalizacyjne jeszcze przed wejściem w życie ustawy o rewitalizacji w 2015 r., korzystając z kompetencji rady gminy w kwestii uchwalania programów gospodarczych, wynikających z przepisu art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy o samorządzie gminnym. Dlatego też obecnie w gminach występują dwa typy dokumentów sporządzane wg różnej podstawy prawnej:
- gminny program rewitalizacji (GPR), wynikający z ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 802);
- lokalny lub miejski program rewitalizacji lub program rewitalizacji (LPR, PR) wynikający z ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713) – programy te mogą jednak obowiązywać do grudnia 2023 r.
Jednym z zapisów ustawy o rewitalizacji jest wskazanie maksymalnej powierzchni i liczby ludności dla obszaru rewitalizacji: nie może być on większy niż 20% powierzchni gminy i nie może być zamieszkany przez więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Podstawowe różnice pomiędzy nimi przedstawia poniższa tabela.
Obecnie brak Gminnego Programu Rewitalizacji nie blokuje możliwości skorzystania z funduszy unijnych przeznaczonych na ten cel. Ważne by program znajdował się w wykazie pozytywnie zweryfikowanych programów rewitalizacji, czyli musi spełnić normy i warunki formalne, wynikające z Wytycznych Ministra Rozwoju z dnia 2 sierpnia 2016 r. w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014–2020, ujętych w karcie oceny merytorycznej programu obowiązującej w konkretnym województwie.
Wybrane różnice między GPR a programami rewitalizacji na mocy ustawy o samorządzie gminnym
| Gminny program rewitalizacji | Program rewitalizacji |
|---|---|
| Może obowiązywać bez ograniczeń czasowych | Może obowiązywać maksymalnie do 31.12.2023 r. Po tym terminie gmina może prowadzić proces rewitalizacji, ale wyłącznie na podstawie GPR |
| Procedura wymaga przyjęcia dodatkowych uchwał. Są to uchwały: o wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji oraz o Komitecie Rewitalizacji | Procedura nie wymaga przyjęcia żadnych dodatkowych uchwał |
| Procedura wymaga przeprowadzenia obowiązkowych konsultacji społecznych, co najmniej w zakresie określonym w ustawie | Procedura nie wymaga przeprowadzenia konsultacji społecznych. Gminy mogą przeprowadzać konsultacje na zasadach określonych w stosownej uchwale. Mogą być też wymagane konsultacje społeczne prognozy oddziaływania na środowisko programu, jeśli RDOŚ zdecyduje o przeprowadzeniu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko tego dokumentu |
| Istnieje możliwość skorzystania z dodatkowych instrumentów określonych w ustawie takich jak: SSR, MPR | Nie można skorzystać z instrumentów określonych w ustawie o rewitalizacji |
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej
Krajowe centrum wiedzy o rewitalizacji
Ustawa o rewitalizacji z dnia 9 października 2015 r. (Dz.U. 2015 poz. 1777)
Regionalna Polityka Rewitalizacji Województwa Śląskiego
Wykaz programów rewitalizacji na terenie Województwa Śląskiego pozytywnie zweryfikowanych przez IZ RPO
Gminny Program Rewitalizacji – praktyczny poradnik dla mieszkańców i władz lokalnych
